Elke Superlijst-partner vertelt hoe supermarkten kunnen bijdragen aan een eerlijker voedselsysteem. Jonathan Matthysen van Oxfam België vertelt over de rechten van arbeiders in de voedselketens.
Achter de voedselproducten die in de supermarkten liggen gaat wereldwijd veel leed schuil. Volgens al lang bestaande internationale richtlijnen hebben bedrijven de verantwoordelijkheid om mensenrechtenschendingen te onderzoeken, voorkomen en schade te herstellen, maar in de praktijk gebeurt dit zelden. Ondanks de inzet van bedrijven hebben cacaoboer(inn)en in Ghana en Ivoorkust nog steeds geen leefbaar inkomen. Arbeid(st)ers op Braziliaanse mangoplantages verdienen niet genoeg om zelf een mango te kunnen eten. Vrouwen worden wereldwijd achtergesteld: in de Indonesische visindustrie verliezen vrouwen hun baan als ze zwanger worden. Arbeid(st)ers in de Marokkaanse citrusvruchtenindustrie lopen het risico om slachtoffer te worden van gedwongen arbeid.
Hoog tijd dus voor eerlijke boodschappen. Superlijst Sociaal vergelijkt welke maatregelen Belgische supermarkten nemen om mensenrechten te garanderen. Uit het eerdere “Behind the Barcodes” onderzoek van Oxfam blijkt dat Nederlandse, Duitse en Britse supermarkten een inhaalslag hebben te maken. Hoewel supermarkten verschillende engagementen aangingen, blijkt uit onderzoek dat supermarkten hun eigen potentiële impact vaak minimaliseren en hun hefboomwerking voor verandering onderschatten.
Supermarkten slagen er vaak niet in om effectieve acties te formuleren, zoals het betalen van eerlijke prijzen aan boer(inn)en, die de negatieve gevolgen daadwerkelijk aanpakken. Verder wordt bij het opstellen en implementeren van actieplannen vaak vergeten de arbeid(st)ers in kwestie zelf te consulteren. Bovendien blijken vele supermarkten niet transparant over hun voortgang. Superlijst Sociaal maakt straks inzichtelijk of ook de Belgische supermarkten achterlopen.
Met Superlijst Sociaal willen de organisaties de bekendheid over mensenrechtenschendingen vergroten en de aanpak van supermarkten versnellen. De vragen die we aan de supermarkten stellen zijn niet nieuw. Wat we verwachten van supermarkten staat al elf jaar in de OESO-richtlijnen. Bovendien stemt het Europees Parlement naar alle waarschijnlijkheid op 24 april de zorgplichtrichtlijn. Deze wetgeving zal de grootste Europese bedrijven verplichten mensenrechten te respecteren in hun aanvoerketens. Het is dus de allerhoogste tijd dat supermarkten de problemen onder ogen zien en samen met hun leveranciers aan de slag gaan om schendingen van mensenrechten op te lossen.
In samenwerking met Rikolto en Fairtrade België werd het Superlijst onderzoekskader opgesteld wat zal worden uitgevoerd door met Questionmark, de organisatie achter de verschillende thematische Superlijsten.
Superlijst Sociaal België 2024 wordt mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van Rikolto, DGD (de Belgische Ontwikkelingssamenwerking), de Vlaamse Overheid (Departement Landbouw en Visserij), De Nationale Loterij, Oxfam België en Fairtrade Belgium.
L’étude « Super-Liste Sociale Belgique 2024 » est rendue possible grâce au soutien financier de Rikolto, DGD (Coopération belge au Développement et Aide humanitaire), le Gouvernement flamand (Agence de l’Agriculture et de la Pêche), la Loterie Nationale, Oxfam Belgique et Fairtrade Belgium.
